MediRehber

Harika bir soru! Tıbbi terminolojide “a-” öneki, Yunanca’dan gelen ve bir kelimenin başına eklenerek ona “yokluk, eksiklik, olmama hali” gibi olumsuz bir anlam katan çok önemli bir yapıdır. Genellikle “-sız, -siz, yokluğu” gibi anlamlara gelir.

Bu önek, kendisinden sonra gelen kök kelimenin anlamını tersine çevirir. Eğer kök kelime sesli bir harfle başlıyorsa, “a-” öneki genellikle “an-” şeklini alır.

“a-” Önekinin Anlamı ve Kullanımı:

Temel Anlamı: Yokluk, eksiklik, değil, olmadan.

Kullanım Amacı: Bir organın, fonksiyonun, durumun veya kalitenin bulunmadığını ifade etmek için kullanılır.

“a-” ile Başlayan Yaygın Tıp Terimleri ve Anlamları:

• Asemptomatik: Belirtisiz. Hastalığın var olmasına rağmen kişide herhangi bir belirti veya semptom görülmemesi durumudur. (Semptom: Belirti)
• Afebril: Ateşsiz. Vücut ısısının normal olması, ateşin bulunmaması halidir. (Febris: Ateş)
• Afazi: Konuşma yetisi yokluğu/bozukluğu. Genellikle beyin hasarı sonucu konuşma veya dili anlama yeteneğinin kaybedilmesi veya bozulmasıdır. (Phasis: Konuşma)
• Atrofi: Beslenme yokluğu/körelme. Bir organın veya dokunun normal boyutuna ulaşamaması veya sonradan küçülmesi, körelmesidir. (Trophe: Beslenme)
• Atoni: Kas tonusu yokluğu. Kasların normal gerginliğini kaybetmesi, gevşek ve güçsüz hale gelmesidir. (Tonos: Gerginlik)
• Agnosi: Tanıma yetisi yokluğu. Duyu organları sağlam olmasına rağmen nesneleri, kişileri, sesleri veya kokuları tanıyamama durumudur. (Gnosis: Bilgi, tanıma)
• Apne: Soluksuz kalma. Solunumun geçici olarak durmasıdır. (Pneuma: Nefes, soluk)
• Asepsi: Mikropsuz ortam. Patojen mikroorganizmaların (hastalık yapıcı mikrop) bulunmadığı, steril durum. (Sepsis: Enfeksiyon, çürüme)

“an-” Formuna Örnekler (Sesli Harfle Başlayan Köklerden Önce):

• Anemi: Kansızlık. Kanda kırmızı kan hücrelerinin (eritrosit) veya hemoglobinin normalden az olmasıdır. (Haima: Kan)
• Anestezi: Hissizlik/Duyu yokluğu. Ağrı ve diğer duyuların geçici olarak ortadan kaldırılmasıdır. (Aisthesis: Duyu, his)
• Anoksi: Oksijen yokluğu. Dokulara hiç oksijen gitmemesi durumudur. (Oxy: Oksijen)
• Anoreksi: İştahsızlık. Yemek yeme isteğinin olmamasıdır. (Orexis: Arzu, iştah)

Özetle, bir tıp teriminin başında “a-“ veya “an-“ önekini gördüğünüzde, bu terimin kendisinden sonra gelen kelimenin ifade ettiği durumun “yokluğunu” veya “eksikliğini” anlattığını düşünebilirsiniz. Bu, tıbbi dilin temel yapı taşlarından biridir.