Absorben (veya daha yaygın kullanımıyla absorban), kökeni Latince “absorbere” (içine çekmek, yutmak) fiiline dayanan bir terimdir. En genel anlamıyla, sıvıları, gazları veya diğer maddeleri kendi yapısı içine çekerek emen, soğuran veya bünyesinde tutan maddeleri tanımlar.
Tıp ve ilgili bilimlerde bu terim, farklı mekanizmalarla çalışan çeşitli materyalleri kapsar:
1. Fiziksel Emilim (Absorption)
Bu, bir maddenin başka bir maddeyi bir sünger gibi kendi hacminin içine çekmesidir. Tıptaki en yaygın kullanım alanları şunlardır:
- Yara Bakım Malzemeleri: Gazlı bezler, pamuklar, süngerler ve modern yara örtüleri (hidrokolloid, aljinat, köpük pansumanlar) tipik absorbanlardır. Bu materyaller, yaradan sızan kanı, plazmayı ve diğer vücut sıvılarını (eksüda) emerek yaranın temiz ve nemli kalmasını sağlar, enfeksiyon riskini azaltır ve iyileşme sürecini destekler.
- Cerrahi Malzemeler: Ameliyatlar sırasında kanı ve diğer sıvıları emmek için kullanılan cerrahi pedler (kompresler) ve süngerler bu gruba girer.
- Hijyenik Ürünler: Bebek bezleri ve hijyenik pedler, içerdikleri süper absorban polimerler (SAP) sayesinde sıvıları hızla emerek jel haline getirir ve hapseder.
2. Yüzeyde Tutma (Adsorption)
Bu, bir maddenin başka bir maddeyi kendi yüzeyine yapıştırmasıdır. Moleküller, maddenin içine girmek yerine yüzeyine tutunur. Tıptaki en önemli örneği şudur:
- Aktif Kömür (Aktif Karbon): Toksikolojide hayati bir rol oynar. Aktif kömür, çok geniş bir yüzey alanına sahip, gözenekli bir yapıdadır. Ağız yoluyla alınan bazı ilaçların veya zehirlerin aşırı dozda alınması durumunda hastaya içirildiğinde, bu zehirli moleküller mide ve bağırsaklardayken aktif kömürün yüzeyine yapışır. Bu sayede toksinlerin kana karışarak vücuda yayılması engellenir ve dışkıyla atılması sağlanır. Aktif kömür, bu özelliğiyle güçlü bir adsorbandır.
Tıptaki Genel Kullanım Amaçları
- Sıvı Kontrolü: Vücut sıvılarının (kan, iltihap, idrar) istenmeyen yerlerden uzaklaştırılması.
- Detoksifikasyon: Zehirli maddelerin veya aşırı dozda alınmış ilaçların sindirim sisteminden emilimini engellemek.
- İlaç Salınımı: Bazı modern ilaç sistemlerinde, ilaç bir absorban materyale yüklenir ve vücutta yavaş yavaş ve kontrollü bir şekilde salınması sağlanır.
- Koku Giderme: Bazı yara örtüleri veya ostomi torbaları, kötü kokulara neden olan molekülleri emmek veya yüzeyinde tutmak için aktif kömür gibi absorbanlar içerir.
Özetle, absorban terimi, tıpta sıvıları bir sünger gibi içine çeken (absorpsiyon) veya zararlı maddeleri yüzeyine yapıştıran (adsorpsiyon) materyalleri tanımlayan geniş bir şemsiye kavramdır. Yara bakımından zehirlenme tedavisine kadar çok çeşitli alanlarda kritik bir rol oynarlar.
Bir yanıt yazın