Absorpsiyon, tıp ve biyolojide bir maddenin vücut tarafından emilerek kan veya lenf dolaşımına katılması sürecini ifade eden bir terimdir. Türkçede “emilim” kelimesi ile eş anlamlı olarak kullanılır. Bu süreç, vücudun besin maddelerinden enerji ve yapı taşı olarak faydalanması, ilaçların etki gösterebilmesi ve bazı maddelerin vücuttan atılmadan önce geri kazanılması gibi hayati fonksiyonlar için temel bir mekanizmadır.
Absorpsiyon, vücudun farklı bölgelerinde ve çeşitli mekanizmalar aracılığıyla gerçekleşir. Başlıca emilim bölgeleri ve süreçleri şunlardır:
Sindirim Sisteminde Emilim
Vücuttaki en bilinen ve en yoğun emilim süreci sindirim sisteminde, özellikle de ince bağırsaklarda meydana gelir. Tüketilen gıdalar, sindirim enzimleri tarafından kimyasal olarak parçalandıktan sonra ortaya çıkan besin molekülleri (karbonhidratlar, proteinler, yağlar, vitaminler, mineraller ve su) ince bağırsak duvarındaki “villus” ve “mikrovillus” adı verilen parmak şeklindeki çıkıntılar sayesinde geniş bir yüzey alanından emilir. Bu moleküller daha sonra kan damarları veya lenf sistemi aracılığıyla vücudun ihtiyaç duyulan bölgelerine taşınır.
Malabsorpsiyon (Emilim Bozukluğu): Sindirim sistemindeki emilimin yetersiz olması durumuna “malabsorpsiyon” denir. Bu durum, çeşitli hastalıklara bağlı olarak ortaya çıkabilir ve besin eksikliklerine, kilo kaybına ve diğer sağlık sorunlarına yol açabilir.
İlaçların Emilimi (Farmakokinetik)
Bir ilacın vücutta etki gösterebilmesi için öncelikle uygulandığı bölgeden emilerek sistemik dolaşıma (kan dolaşımına) geçmesi gerekir. Bu süreç, farmakokinetiğin “absorpsiyon” fazını oluşturur. İlaçların emilimi, veriliş yoluna (ağızdan, damardan, kas içine, deri üzerine vb.), ilacın kimyasal özelliklerine (molekül büyüklüğü, yağda veya suda çözünürlüğü vb.) ve hastanın fizyolojik durumuna göre değişiklik gösterir. Örneğin, ağızdan alınan bir tabletin midede çözünüp bağırsaklardan emilmesi gerekirken, damar içine verilen bir ilaç doğrudan dolaşıma katıldığı için emilim aşamasını atlamış olur.
Böbreklerde Geri Emilim (Reabsorpsiyon)
Böbrekler, kanı süzerek atık maddelerden temizlerken, vücut için gerekli olan su, glikoz, amino asitler ve bazı iyonları nefron adı verilen birimlerinde geri emer. Bu sürece “geri emilim” veya “reabsorpsiyon” denir. Bu mekanizma sayesinde vücut, su ve önemli besin maddelerini idrarla kaybetmekten korunmuş olur. Geri emilim, hormonal ve sinirsel sinyallerle hassas bir şekilde düzenlenir.
Deriden Emilim
Bazı maddeler, ilaçlar ve kimyasallar deri yoluyla da emilebilir. Derinin en dış tabakası olan stratum korneum, bir bariyer görevi görse de özellikle yağda çözünen küçük moleküllü maddeler bu tabakayı geçerek alt katmanlardaki kan damarlarına ulaşabilir. Tıpta bu özellik, bazı ilaçların (örneğin, nikotin bantları, ağrı kesici kremler) transdermal (deri yoluyla) uygulanmasında kullanılır.
Özetle, absorpsiyon (emilim), maddelerin vücut bariyerlerini aşarak iç ortama, yani kan ve lenf dolaşımına geçişini tanımlayan temel bir fizyolojik süreçtir. Bu süreç, beslenmeden tedaviye kadar birçok alanda vücudun normal işleyişi için kritik bir öneme sahiptir.
Bir yanıt yazın