A ve V Sendromu, gözlerin dikey hareketleri sırasında (yukarı ve aşağı bakışta) yatay kayma miktarının değiştiği bir şaşılık türüdür. Bu durum, göz kasları arasındaki dengesizlikten kaynaklanır ve adını, gözlerin hareket eksenlerinin oluşturduğu “A” veya “V” harfine benzer geometrik şekilden alır.
Bu sendrom, tek başına bir hastalık olmaktan çok, mevcut bir içe (ezotropya) veya dışa (ekzotropya) şaşılığın belirli bakış pozisyonlarında gösterdiği bir özelliktir. Şaşılığı olan hastaların yaklaşık %15-25’inde A veya V paterni görülür.
Paternlerin Anlamı
Gözlerin pozisyonuna göre iki ana patern tanımlanır:
- V Sendromu (V Patern):
- Tanım: Hasta aşağıya baktığında gözlerdeki yatay kayma artar (içe şaşılık belirginleşir) veya azalır (dışa şaşılık azalır). Yukarı baktığında ise tam tersi olur; yatay kayma azalır (içe şaşılık azalır) veya artar (dışa şaşılık artar).
- Görünüm: Gözlerin hareket ekseni “V” harfini andırır.
- Baş Pozisyonu: Bu hastalar genellikle daha rahat görmek ve her iki gözüyle tek bir görüntü oluşturabilmek için başlarını aşağı eğerler (çene aşağı pozisyonu). Bu, en sık görülen paterndir.
- A Sendromu (A Patern):
- Tanım: Hasta yukarı baktığında gözlerdeki yatay kayma artar (içe şaşılık belirginleşir) veya azalır (dışa şaşılık azalır). Aşağı baktığında ise tam tersi olur; yatay kayma azalır (içe şaşılık azalır) veya artar (dışa şaşılık artar).
- Görünüm: Gözlerin hareket ekseni “A” harfini andırır.
- Baş Pozisyonu: Bu hastalar ise genellikle başlarını yukarı kaldırarak (çene yukarı pozisyonu) daha konforlu bir görüş elde etmeye çalışırlar.
Nedenleri
A ve V sendromlarının en yaygın nedenleri, gözü hareket ettiren kaslardaki fonksiyon bozukluklarıdır. Özellikle oblik kaslar (göz küresini döndüren ve dikey hareketlere yardımcı olan kaslar) ve vertikal rektus kasları (gözü yukarı ve aşağı hareket ettiren kaslar) bu durumdan sorumludur.
- V Patern: Genellikle alt (inferior) oblik kasların aşırı çalışması veya üst (superior) oblik kasların zayıf çalışması ile ilişkilidir.
- A Patern: Genellikle üst (superior) oblik kasların aşırı çalışması veya alt (inferior) oblik kasların zayıf çalışması ile ilişkilidir.
Ayrıca, kraniyofasiyal (kafatası ve yüz) anomalileri gibi yapısal faktörler de bu sendromlara yol açabilir.
Belirtileri ve Tanı
- Anormal Baş Pozisyonu: En belirgin semptomlardan biri, hastanın çift görmeyi engellemek ve daha net görmek için sürekli olarak çenesini yukarı veya aşağı pozisyonda tutmasıdır.
- Gözlerde Kayma: Özellikle yukarı veya aşağı bakış pozisyonlarında şaşılığın belirgin hale gelmesi.
- Göz Yorgunluğu ve Baş Ağrısı: Sürekli anormal baş pozisyonunda durmak boyun ve baş ağrılarına neden olabilir.
Tanı, göz doktoru tarafından yapılan detaylı bir şaşılık muayenesi ile konulur. Doktor, prizma testleri kullanarak hastanın farklı bakış pozisyonlarındaki (yukarı, orta ve aşağı) kayma miktarını ölçer. Yukarı ve aşağı bakışlar arasındaki kayma farkının belirli bir prizma diyoptri değerini (A patern için en az 10, V patern için en az 15) geçmesi tanı koydurucudur.
Tedavi
A ve V sendromunun tedavisi genellikle cerrahidir. Ameliyatın amacı, göz kaslarının gücünü ve çekme yönünü değiştirerek gözlerin tüm bakış pozisyonlarında paralel ve dengeli hareket etmesini sağlamaktır.
Cerrahi yöntemde, soruna neden olan kaslara müdahale edilir. Örneğin, aşırı çalışan oblik kaslar zayıflatılır veya zayıf çalışan kaslar güçlendirilir. Bazen de yatay göz kaslarının (iç ve dış rektus kasları) yapışma yerleri yukarı veya aşağı kaydırılarak hareket eksenleri değiştirilir. Bu sayede hem şaşılık düzeltilir hem de hastanın anormal baş pozisyonu ortadan kalkar. Gözlük kullanımı gibi ek tedaviler de gerekebilir.