Hamileliğin en bilinen ve belki de en çok beklenen belirtilerinden biri mide bulantısıdır. Halk arasında “sabah bulantısı” olarak da bilinen bu durum, anne adaylarının yüzde 70-80’inde görülen ve kimi zaman hayatı zorlaştıran bir deneyim olabilir. 1 Ancak, her hamilelikte aynı şiddette yaşanmaz ve bazı şanslı anne adayları bu durumdan hiç etkilenmeyebilir. Peki, bu mide bulantısı neden olur, ne zaman başlar, ne kadar sürer, kimleri daha çok etkiler ve nasıl hafifletilir? Bu makalede, hamilelikte mide bulantısı konusunu tüm yönleriyle ele alacağız.
Mide Bulantısının Nedenleri: Hormonlar mı Suçlu?
Hamilelikte mide bulantısının kesin nedeni henüz tam olarak aydınlatılamamış olsa da, başlıca faktörün hormonal değişimler olduğu düşünülmektedir. Özellikle gebelik hormonu olarak bilinen beta-hCG (human chorionic gonadotropin) hormonunun hızlı yükselişi, mide bulantısının en önemli tetikleyicisi olarak görülmektedir. 2 Bu hormon, plasentanın oluşumunda ve bebeğin gelişiminde kritik bir rol oynar. Bunun yanı sıra, östrojen ve progesteron hormonlarındaki artış da mide bulantısını etkileyebilir.
Bunun dışında, mide bulantısının diğer olası nedenleri arasında şunlar yer almaktadır: 3
- Koku hassasiyeti: Gebelikte artan koku hassasiyeti, daha önce rahatsız etmeyen kokulara karşı bile bulantı hissine yol açabilir. Bu durum, özellikle yemek kokuları, parfüm, temizlik malzemeleri ve hatta bazı insanların kokuları için geçerli olabilir.
- Yorgunluk ve stres: Hamileliğin getirdiği fiziksel ve duygusal değişimler, yorgunluk ve strese neden olabilir. Bu faktörler de mide bulantısını tetikleyebilir veya şiddetlendirebilir.
- Düşük kan şekeri: Açlık veya düzensiz beslenme, kan şekerinin düşmesine ve buna bağlı olarak mide bulantısına neden olabilir. Özellikle sabah saatlerinde aç karnına kalkmak, bulantıyı daha da kötüleştirebilir.
- Mide asidi: Gebelikte mide asidinin artması, mide bulantısına ve hazımsızlığa yol açabilir. Bu durum, özellikle baharatlı, yağlı veya asitli yiyecekler tüketildiğinde daha belirgin hale gelebilir.
- Genetik faktörler: Bazı kadınların genetik olarak mide bulantısına daha yatkın olduğu düşünülmektedir. Eğer anneniz veya kız kardeşiniz hamilelikte şiddetli mide bulantısı yaşadıysa, sizin de yaşama olasılığınız daha yüksek olabilir.
- Vitamin ve mineral eksiklikleri: Bazı araştırmalar, özellikle B6 vitamini ve magnezyum eksikliğinin mide bulantısını artırabileceğini göstermektedir.
Mide Bulantısının Başlangıcı, Süresi ve Şiddeti: Herkes İçin Farklı Bir Hikaye
Hamilelikte mide bulantısı genellikle gebeliğin ilk haftalarında, yani 6. hafta civarında başlar. Bazı kadınlarda daha erken, 4. haftada bile başlayabilirken, bazılarında ise daha geç, 9. haftaya kadar başlamayabilir. Mide bulantısının en şiddetli olduğu dönem genellikle 8-12. haftalar arasıdır. Çoğu kadın için mide bulantısı ikinci trimesterde (14-27. haftalar) azalır veya tamamen kaybolur. Ancak, bazı kadınlarda hamilelik boyunca devam edebilir, hatta bazı durumlarda doğumdan sonra bile sürebilir. 4
Mide bulantısının şiddeti de kişiden kişiye değişir. Bazı kadınlar sadece hafif bir bulantı hissederken, bazılarında ise şiddetli kusma ve gün boyu süren mide bulantısı görülebilir. Şiddetli mide bulantısı ve kusma, “hiperemezis gravidarum” adı verilen bir duruma işaret edebilir ve bu durumda mutlaka tıbbi yardım almak gerekir.
Mide Bulantısına Kimler Daha Yatkın?
Hamilelikte mide bulantısı her kadında görülebilmekle birlikte, bazı faktörler bu duruma yatkınlığı artırabilir:
- İkiz veya daha fazla bebek taşımak: Çoğul gebeliklerde hormon seviyeleri daha yüksek olduğu için mide bulantısı daha sık ve şiddetli olabilir.
- Migren öyküsü: Migren hastalığı olan kadınlarda hamilelikte mide bulantısı daha sık görülebilir.
- Hareket hastalığına yatkınlık: Araba, uçak veya deniz tutması gibi hareket hastalıklarına yatkın olan kadınlar, hamilelikte de mide bulantısı yaşamaya daha meyilli olabilirler.
- Önceki gebeliklerde mide bulantısı yaşamış olmak: Eğer daha önceki gebeliklerinizde şiddetli mide bulantısı yaşadıysanız, sonraki gebeliklerinizde de yaşama riskiniz daha yüksektir.
Mide Bulantısını Hafifletmek İçin İpuçları: Rahat Bir Hamilelik İçin
Hamilelikte mide bulantısı tamamen önlenemese de, bazı yöntemlerle hafifletilebilir ve daha rahat bir hamilelik dönemi geçirilebilir: 5
- Sık sık ve az az yemek: Ana öğünler yerine, gün boyunca sık sık ve az miktarlarda yemek yemek, kan şekerinin dengede kalmasına yardımcı olur ve mide bulantısını azaltabilir.
- Yağlı, baharatlı ve asitli yiyeceklerden kaçınmak: Bu tür yiyecekler mide bulantısını tetikleyebilir, bu nedenle bu tür yiyeceklerden uzak durmak faydalı olabilir.
- Soğuk ve kuru yiyecekler tercih etmek: Kraker, tost, leblebi gibi soğuk ve kuru yiyecekler mideyi yatıştırabilir. Özellikle sabah yataktan kalkmadan önce birkaç kraker yemek, mide bulantısını hafifletebilir.
- Bol sıvı tüketmek: Susuz kalmamak için gün boyunca bol su, bitki çayı veya taze meyve suyu içmek önemlidir. Ancak, sıvıları yemeklerle birlikte değil, yemeklerden önce veya sonra tüketmek daha iyi olabilir.
- Zencefil: Zencefilin mide bulantısını hafiflettiği bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Zencefil çayı içmek, zencefilli şekerlemeler yemek veya zencefil takviyesi almak faydalı olabilir.
- B6 vitamini: Bazı araştırmalar, B6 vitamininin mide bulantısını azaltabileceğini göstermektedir. Ancak, vitamin takviyesi kullanmadan önce mutlaka doktora danışmak gerekir.
- Dinlenmek: Yeterli dinlenmek ve stresten uzak durmak, mide bulantısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Gerekirse, gün içinde kısa şekerlemeler yapmak veya rahatlatıcı aktiviteler yapmak faydalı olabilir.
- Akupunktur veya akupresür: Bazı kadınlar için akupunktur veya akupresür, mide bulantısını hafifletmede etkili olabilir. Bu yöntemleri denemeden önce mutlaka uzman birine danışmak önemlidir.
Ne Zaman Doktora Başvurmalı? Ciddi Durumlar İçin Dikkat!
Mide bulantısı genellikle endişe edilecek bir durum olmasa da, aşağıdaki durumlarda mutlaka doktora başvurmak gerekir: 6
- Şiddetli kusma: Eğer günde birkaç kezden fazla kusuyorsanız veya sıvı alamıyorsanız, mutlaka doktora başvurun.
- Kilo kaybı: Eğer bir hafta içinde 1 kilogramdan fazla kilo kaybettiyseniz, bu durum ciddi bir soruna işaret edebilir.
- İdrarda koyulaşma: İdrarınızın koyu sarı veya kahverengi olması, susuz kaldığınızı gösterir ve bu durum mide bulantısını daha da kötüleştirebilir.
- Baş dönmesi veya bayılma: Bu belirtiler, düşük tansiyon veya susuzluğa bağlı olabilir ve ciddi bir soruna işaret edebilir.
- Şiddetli karın ağrısı: Eğer mide bulantısına şiddetli karın ağrısı eşlik ediyorsa, bu durum başka bir sağlık sorununun belirtisi olabilir.
Hamilelikte mide bulantısı her ne kadar zorlu bir deneyim olsa da, genellikle geçicidir ve bebeğe zarar vermez. Yukarıda bahsedilen yöntemlerle mide bulantısı hafifletilebilir ve daha keyifli bir hamilelik dönemi geçirilebilir. Ancak, şiddetli veya uzun süren mide bulantısı durumunda mutlaka doktora danışmak ve gerekli tedaviyi almak önemlidir. Unutmayın, sağlıklı bir anne adayı olmak, sağlıklı bir bebek dünyaya getirmenin ilk adımıdır.
Kaynaklar ve İleri Okuma
- https://www.guvenplus.com.tr/imagesbuyuk/KADIN-COCUK-SAGLIGI-BILDIRI-OZET-KITABI-1.pdf ↩︎
- https://www.jinekolognet.com/gebelik-testi.asp ↩︎
- https://www.medicana.com.tr/saglik-rehberi-detay/12143/mide-bulantisi-nedir-mide-bulantisi-nasil-gecer ↩︎
- https://www.uptodate.com/contents/nausea-and-vomiting-of-pregnancy-beyond-the-basics/print ↩︎
- https://avicennaint.com/hamilelikte-mide-bulantisi/ ↩︎
- https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/kadin-ve-ureme-sagligi-db/Rehberler/gebe-bilgilendirme-egitim-kitabi.pdf ↩︎
